|
Markovo Kale
Neposredno uz put koji spaja Vranjsku sa Leskovačkom kotlinom, tri kilometra udaljeno od Vranja prema severozapadu, nalazi se srednjevekovno utvrđenje Markovo Kale.
Po narodnom predanju to je bio grad junaka Marka Kraljevića, nazvan Markov grad ili Markovo kale. Legenda kaže da je opevani kraljević boravio u tom zamku i hrabro ga branio od Turaka. Kada je morao da ustukne pred turskom premoći, on je sa svojim Šarcem sa stene u kojoj je ostao otisak njegovog kopita, preskočio na istočnu planinu. Tu je od jeda zaplakao pa planinu nazvaše Plačevica (današnja Pljačkovica). Kada se sa ove prebacio na zapadnu planinu, kod crkve Svete Trojice se prekrstio i ostade ime planini Krstilovica. U potoku koji protiče podno Markovog grada nalazi se udubljenje gde se navodno kupao, a na obali potoka njegova ogromna furuna (peć).Tačno vreme izgradnje vranjske tvrđave ne znamo, ali je izvesno da je postojala u srpskom srednjem veku i nosila ime grada nad čijom je bezbednošću bdela.
U turskim zvaničnim popisima, naziva se kale-i Ivraniya - tvrđava Vranje. Terminom kale Turci su označavali veće tvrđave, sagrađene od tvrdog materijala kamena ili cigle, sa kulama opasanim bedemima.
Prosečna visina grebena na kojem se nalazi utvrđenje je oko 800 m, tj. 400 m iznad grada Vranja. Konfiguracija terena je diktirala osnovu utvrđenja, koje je nepravilne, izdužene trougaone osnove.
Stambeni deo naselja nalazi se na južnom delu grebena i sastoji se od dva visinski različita manja platoa. Arheološka istraživanja vršena su tokom deset godina, sa malim prekidima, od 1983. do 1994. godine. Nađeni su brojni i dobro očuvani pokretni nalazi: keramički materijal (lonci, krčazi, zdele pehari...), predmeti od metala (klinovi, ekseri, potkovice, okovi, noževi, štitnik za grudi, bronzane puške), stakla (čaša) i kamena. Na osnovu tipoloških i ornamentalnih karakteristika i postojećih istorijskih činjenica sav materijal se može datovati u XI i između XIV i XVII veka.
|